Obserwatorium Integracji Społecznej zostało powołane w celu podnoszenia jakości i efektywności działań w obszarze szeroko rozumianej polityki społecznej. W zawiązku z tak sformułowaną wizją, działania Obserwatorium obejmują:

Wyżej wymienione działania jednocześnie wyznaczają funkcje Obserwatorium Integracji Społecznej
Funkcja badawcza obejmuje cały proces badawczy począwszy od sformułowania problemu badawczego, poprzez ustalenie metodologii, prowadzenie badań, do opracowania raportu.
Funkcja doradcza obejmuje opracowanie rekomendacji, planów oraz programów w danych obszarach polityki społecznej na podstawie wyników z przeprowadzonych badań.
Funkcja informacyjna służy do prezentowania wyników prac OIS szerszej grupie odbiorców, niż adresaci rekomendacji. Ma ona przede wszystkim znaczenie upowszechniające i promocyjne. Jednym z kluczowych produktów informacyjnych będzie baza danych o podmiotach pomocy i integracji społecznej, która ma służyć szerokiej grupie ainteresowanych osób.

Obserwatorium Integracji Społecznej bada, monitoruje i analizuje problemy i zjawiska społeczne. Na tej podstawie formułowane są rekomendacje zmian lub propozycje nowych działań. Obserwatorium wspiera procesy decyzyjne na szczeblu regionalnym i ponadregionalnym poprzez upowszechnienie wyników badań. W ten sposób sformułowana rola Obserwatorium ma przyczynić się do podnoszenia efektywności i jakości działań, ze szczególnym uwzględnieniem pomocy i integracji społecznej.